Միջազգային քրեական դատարանի նախկին գլխավոր դատախազ Լուիս Մորենո Օկամպոն հայտարարել է, որ Լեռնային Ղարաբաղի նախկին ռազմաքաղաքական ղեկավարության դեմ Ադրբեջանի շինծու մեղադրանքները կոծկում են Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի, այդ թվում՝ Բաքվում ապօրինի պահվող հայ բանտարկյալների դեմ կատարված հանցագործությունները։
«Արմենպրես»-ի հաղորդմամբ՝ Լուիս Մորենո Օկամպոն այդ մասին նշել է X-ի իր միկրոբլոգում կատարված գրառման մեջ՝ միաժամանակ հիշեցնելով, որ հունվարի 17-ին Բաքվում կսկսվեն ապօրինի կերպով և մտացածին մեղադրանքներով Ադրբեջանի բանտերում պահվող Լեռնային Ղարաբաղի նախկին ռազմաքաղաքական ղեկավարության անդամների քրեական դատավարությունները։
«Ադրբեջանի շինծու մեղադրանքները կոծկում են Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի, այդ թվում՝ բանտարկյալների դեմ կատարված հանցագործությունները։ Ստալինը մահացել է, բայց Ալիևը սովորում է նրանից՝ օգտագործելով ցուցադրական դատավարություններ՝ հարձակման ենթարկելու իր թշնամիներին․ դա հիմա տեղի է ունենում Ադրբեջանում»,-նշել է Օկամպոն։
Օկամպոն հարցին նաեւ անդրադարձել է իր պաշտոնական կայքում հրապարակված հոդվածում, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի ռեժիմի կողմից կազմակերպված ցուցադրական դատավարությունները համեմատելով Ստալինի 1930-ականների մարտավարության հետ։ Օկամպոն ընդգծել է, որ հունվարի 17-ին Բաքվում սկսվող քրեական դատավարությունները ընդդեմ Լեռնային Ղարաբաղի նախկին բարձրաստիճան պաշտոնյաների արդեն իսկ կանխորոշված են։ Դրանք Ալիևի վարչակարգի կողմից օգտագործվում են Լեռնային Ղարաբաղի հայերին ճնշելու և Ադրբեջանի բռնապետական իշխանությունը պահպանելու համար։
«Արմենպրես»-ը ներկայացնում է հոդվածի թարգմանությունը։
«Ադրբեջանի նախագահ Ալիևն իր թշնամիներին վերացնելու համար օգտագործում է Ստալինյան մարտավարությունը, ցուցադրական դատարանները: 1930-ականներին Ստալինը խոշտանգեց, ստիպեց ճանաչել և մահապատժի ենթարկեց իր հին ընկերներին ՝ բոլշևիկներին, առանցքային գեներալներին և գաղտնի ոստիկանության գործակալներին: Լրատվամիջոցները չկարողացան բացահայտել, որ դատարանները քողարկում էին ստալինյան ավտոկրատ ռեժիմը թաքցնելու համար: 1938 թվականին The New York Times-ի թղթակից Հարոլդ Դենին դատավարությունները համարել է արդարադատության իրական ջանքեր՝ ողբերգականորեն հավանություն տալով Ստալինի քարոզչությանը:
Հունվարի 17-ին Ադրբեջանը քրեական դատավարություններ է սկսելու Լեռնային Ղարաբաղի հայերի, այդ թվում՝ նախկին նախագահների և քաղաքացիական անձանց նկատմամբ, այդ թվում նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանի առանձին դատավարությունը։ Նրանք արդեն դատապարտված են։ Ադրբեջանի կեղծ մեղադրանքները քողարկում են Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի, այդ թվում ՝ բանտարկյալների դեմ կատարված հանցագործությունները: Նրանց ազատազրկումը 120 000 հայերի ուղերձն է ՝ չվերադառնալ Լեռնային Ղարաբաղի իրենց հայրենի հողը: Նրանք բոլորը սովամահ են եղել 2023 թվականի ապրիլից և վերադարձել 2023 թվականի սեպտեմբերյան հարձակման ժամանակ՝ պայմաններ ստեղծելով էթնիկ խմբին որպես այդպիսին ոչնչացնելու և լուրջ հոգեկան վնաս պատճառելու՝ Ցեղասպանության կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածի «c» և «b» հոդվածով ցեղասպանություն իրականացնելու երկու նյութական ձևեր:
Ադրբեջանի խորհրդարանը հստակ արտահայտել է իր մտադրությունները՝ ջատագովելով հայերին որպես ազգ ջնջելու և հռչակելով նրա տարածքը որպես «Արևմտյան Ադրբեջան»:
Եթե Ալիեւը ցեղասպան մտադրություններ ուներ, ապա Լեռնային Ղարաբաղում «էթնիկ զտումը» պետք է համարել ցեղասպանություն, այլապես դա հանցագործություն է մարդկության դեմ՝ հալածում, բռնի տեղահանում և տեղահանում։
Բացի այդ, հարյուրավոր ադրբեջանցի այլախոհներ անազատության մեջ են գտնվում Ալիևի ռեժիմի օրոք, և նրանք արդար դատաքննության ոչ մի հնարավորություն չունեն: 2025 թվականի հունվարի 6-ին Ադրբեջանում քրեական գործընթաց է սկսվել Ֆրանսիայի քաղաքացի Մարտին Ռայանի դեմ, ինչը երկու երկրների միջև լարվածություն է առաջացրել։ Ռայանը մեղադրվում է Թուրքիայի և Պակիստանի հետ Ադրբեջանի ռազմական համագործակցության մասին գաղտնի տեղեկություններ հավաքելու, ինչպես նաև ֆրանսիական հետախուզության հետ համագործակցության համար ֆրանսախոս ադրբեջանցիներին հավաքագրելու հարցում օգնություն ցուցաբերելու մեջ: Ադրբեջանցի դատախազները պնդում են, որ նա նաև նպաստել է ֆրանսիական հետախուզության և Ադրբեջանի քաղաքացի Ազադ Մամեդլիի միջև շփմանը, որը նույնպես դատարանում է գտնվում պետական դավաճանության մեղադրանքով: Այլախոհների կամ Ֆրանսիայի քաղաքացիների հետապնդումները կարելի է բնութագրել որպես համակարգային հարձակում քաղաքացիական բնակչության վրա, հետևաբար՝ որպես մարդկության դեմ ուղղված հանցագործություններ:
Քանի որ հետապնդումը քողարկում է, բռնապետությունը չէր կարող արդար դատավարություն առաջարկել։
Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի (ՄԻԵԴ), ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի, Amnesty International-ի, Human Rights Watch-ի և Freedom House-ի անկախ զեկույցները բոլորն էլ միակարծիք են, որ Ադրբեջանը չունի անկախ դատական համակարգ:
2021 թվականին դատական անկախության հազվագյուտ օրինակում դատավոր Մեհրիբան Սուլեյմանովան վճիռ է կայացրել կառավարության կողմից աջակցվող սուբյեկտի դեմ: Նրա պատիժն արագ էր՝ նրան ազատեցին աշխատանքից։
Ցուցադրական գործընթացները պետք է օգնեն բացահայտել Ալիևի բռնապետությունը և ամոթանք տալ նրա դաշնակիցներին»։
ՀՀ նախկին Մարդու իրավունքների պաշտպան (ՄԻՊ) Արման Թաթոյան. «Այս “դատավարությունները” մեր ազգային ողբերգությունն են»
Ռուբեն Վարդանյանի, Բակո Սահակյանի և մեր մյուս հայրենակիցների վերաբերյալ «դատավարություններն» ադրբեջանական իշխանությունն օգտագործելու է` հայ ժողովրդի արժանապատվության հաշվին ինքնահաստատվելու, մեր ազգային գիտակցությունը նսեմացնելու, մեր մեջ լարվածությունն ու պառակտումը խորացնելու նպատակով:
Այդ «դատավարություններն» ադրբեջանական իշխանությանն անհրաժեշտ են իր քաղաքական կեղծ թեզերն օրինականցնելու, Արցախում էթնիկ զտումներից մաքրվելու, Հայաստանի նկատմամբ ագրեսիայի հիմքեր ստեղծելու համար:
Ուստի, չպետք է թույլ տանք, որ ադրբեջանական այդ քարոզչությունը տարածվի մեր հասարակությունում:
Պետք է հիշենք, որ մեր հայրենակիցներն ադրբեջանական բանտերում պատանդ են, իսկ բոլոր ցուցմունքները կորզված են` նրանց անմարդկային տանջանքների ենթարկելով և «ամրապնդված» են արհեստական պատմություններով:
Այս «դատավարությունները» մեր ազգային ողբերգությունն են:
Արտակ Բեգլարյան. «Իսկ մեր պահանջները պետք է ուղղված լինեն թե՛ միջազգային հանրության տարբեր դերակատարների, թե՛ հատկապես ՀՀ իշխանություններին»
Արցախի Հանրապետության նախկին ՄԻՊ, նախկին Պետական նախարար Արտակ Բեգլարյանը իր ՖԲ էջում գրել է.
Վաղը Բաքվում մեկնարկում է հայ 15 պատանդների շինծու դատավարությունը: Դրա առթիվ մի շարք ակցիաներ են տեղի ունենալու, այդ թվում՝ ժամը 11:30-ին՝ արցախյան մի խումբ կազմակերպությունների կողմից՝ ՄԱԿ-ի գրասենյակի և ՀՀ ԱԳՆ դիմաց, ինչպես նաև «Միասին» շարժման կողմից ժամը 14:00-ին՝ ՀՀ կառավարության դիմաց:
Ես ինքս մասնակցելու եմ ակցիաներին և ակնկալում եմ, որ շատերը կկարևորեն մեր միասնական ձայնի բարձրացումը՝ հանուն բոլոր պատանդների ազատ արձակման ու անհետ կորածների ճակատագրերի պարզման:
Իսկ մեր պահանջները պետք է ուղղված լինեն թե՛ միջազգային հանրության տարբեր դերակատարների, թե՛ հատկապես ՀՀ իշխանություններին, քանի որ առաջնահերթորեն հենց Հայաստանի Հանրապետությունը պետք է տեր կանգնի իր քաղաքացիներին և ամեն ինչ անի նրանց ազատման համար: